توجه به سلامت زنان علاوه بر این دلیل که تقریبا نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند ناشی از این است که براساس تحقیقات 3 دهه اخیر، وضعیت سلامت زنان تأثیر بسزایی بر سلامت فرزندان، خانواده، جامعه و محیط پیرامون آن دارد. بر این اساس چنانچه مشکلاتی اعم از سوءتغذیه، کار طاقت‌فرسا، زایمان‌های مکرر و دیگر مسائل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر سلامت آنها نادیده انگاشته شود، سلامتی خانواده آنان در کنار سلامتی خودشان دچار آسیب خواهد شد.
حاملگی‌های ناخواسته بیانگر نیاز بیشتر زنان به دسترسی و آموزش راه‌های کنترل جمعیت است. طبق مطالعات انجام شده در کشور نیز نزدیک به 30درصد حاملگی‌ها ناخواسته هستند. تنظیم خانواده به‌منظور تأخیر در نخستین حاملگی، فاصله‌گذاری بین حاملگی‌ها، محدود کردن تعداد حاملگی‌ها، جلوگیری از حاملگی‌های ناخواسته و در سن بالا و جلوگیری از سقط‌های غیرقانونی و خطرناک نیازمند آموزش‌های عمومی است. گزارش‌ها حاکی از آن است که سلامت زنان در سنین 15 تا 45 سالگی عمدتا تحت‌تأثیر نقش باروری آنان است.
اگرچه بیشتر زنان تصور می‌کنند درباره قاعدگی آگاهی کافی دارنداما مواردی هست که اطلاعات ایشان از نظر علمی چندان مستند نیست. یکی از این موضوعات که معمولا زنان تصور می‌کنند با آن به نوعی باید کنار آمد و مدارا کرد و حتی از طرح آن با پزشک متخصص طفره می‌روند، تحمل دردهای پیش از قاعدگی است که به سندرم پیش از قاعدگی شهرت دارد. مطابق مطالعات انجام گرفته در ایران شیوع سندرم قبل از قاعدگی در نزدیک به 60 درصد بانوان گزارش شده است.
رایج‌ترین نشانه‌های خلقی گزارش‌شده در بانوان ایرانی افسردگی، غمگینی، بی‌ثباتی بارز عاطفی، عصبانیت و نشانه‌های جسمی متداول نظیر سردرد، یبوست، نفخ و درد شکم هستند. این دردها ممکن است آنچنان با جنبه‌های روزمره زندگی تداخل داشته باشد که نه تنها موجب غیبت فرد از محل کار یا محل تحصیل شود، بلکه می‌تواند اختلافات خانوادگی خصوصا میان همسران، سرکشی دختران جوان در برابر پدر و مادر و حتی گرایش به سیگار و مواد‌مخدر را نیز دامن بزند. گزارش‌ها حاکی از افت تحصیلی دختران جوان به واسطه بی‌توجهی به این اختلالات است.
به گفته بسیاری از محققان یک رژیم غذایی صحیح براساس افزایش تعداد وعده‌های غذایی، کاهش مصرف مواد کافئین دار نظیر قهوه، چای، کاکائو، شکلات، همچنین حذف نمک و سیگار و نیز استفاده از برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند در کاهش علائم قاعدگی (PMS ) در زنان مؤثر واقع شود. طبق یافته‌های محققان، ترکیبی از گیاهان دارویی نظیر گل پامچال، رزماری، ملاس، تخم کتان، سنبل الطیب و مکمل‌های غذایی دارای ویتامین E و ویتامینB6 می‌تواند مؤثر واقع شود. بدون تردید برای نیل به مفهوم حقیقی سلامت و نه فقط نبود بیماری، یعنی تأمین رفاه در تمامی جنبه‌های جسمی، روانی و اجتماعی راهی بس طولانی در پیش است و برای دستیابی به تأمین و ارتقای سلامت زنان ملزم به برداشتن گام‌های بسیار بلندی هستیم.
دکتر مریم افراخته
متخصص زنان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
